Er zijn verschillende Siroko producten met namen die wielerfans alles door een roze bril doen zien. Niet alleen omdat sommige kledingstukken echt roze zijn, maar ook omdat die namen verwijzen naar markante punten van de Giro d’Italia. Vandaag gaan we het hebben over Gavia-Mortirolo, bergpassen in de corsa rosa.
Laten we beginnen met de Gavia Pas, waarvoor we een roze Siroko fietsbril hebben in onze K3 collectie. Het was de Amerikaanse wielrenner Andrew Hampsten die de roze trui mocht dragen na een epische en vreselijke dag van sneeuw en vrieskou in de Giro van 1988. Vandaag de dag zou die etappe niet verreden zijn, maar op die dag werd hij ondanks de voorspellingen niet afgelast. Misschien wilden de organisatoren een TV-show die de gladiatorengevechten in het oude Rome waardig zou zijn. Als dat hun doel was, hebben ze niet precies gekregen wat ze wilden: door de weersomstandigheden was het onmogelijk om live uit te zenden wat er op de Gavia gebeurde, maar de kijkers konden de trillende wielrenners aan de finishlijn zien:
De Gavia is een reus. 20 km vanaf Ponte di Legno, 1300 meter stijging met 6,6% gemiddeld. Dat lijkt niet veel, maar de eerste 6 km zijn “gemakkelijk”. De volgende 14 km gaan omhoog met een gemiddelde stijging van 8,5% met hellingen van 10%, en in 1988 ook nog met stukken onverharde weg (eind jaren ’90 werd de weg volledig geasfalteerd).
De voorspelling was juist. Regen en kou bij de start. De renners gingen Aprica op en af. Sommigen, verkleumd na de afdaling, zagen eruit alsof ze een spook hadden gezien. Kort na de start van de Gavia begon het te sneeuwen en naarmate ze de 2621 meter hoge top beklommen, werd het nog kouder en sneeuwrijker. Dat jaar bereikte de temperatuur -5º op de Cima Coppi. Hampsten zei dat het voelde als thuis, rijdend naar school in de sneeuw op gravelwegen van Colorado. Hij bereikte de top met 47 seconden voorsprong op de maglia rosa, de Italiaan Franco Chioccioli. Maar het grootste voordeel van de Amerikaan zat hem niet in die seconden, maar in de voorbereiding van het team op de wedstrijd. Teammanager Jim Ochowicz en ploegleider Mike Neel gaven blijk van gezond verstand en kochten de dag ervoor al sneeuwkleding voor hun renners. Op de top van de Gavia wachtte Ochowicz Hampsten op met wat extra laagjes kleding en een warme drank voor de afdaling.
De Amerikaan reed over de onverharde weg van Gavia op zijn 7-Eleven Huffy, eigenlijk een Land Shark-fiets op maat gemaakt door de Amerikaanse vakman John Slawta, een man op wie Hampsten al vertrouwt sinds zijn jaren bij het Levi’s-Raleigh team. De planning van het team voor de race maakte het verschil in de race tegen Chioccioli, want bergop hadden de renners minder last van de kou, terwijl ze zich maximaal inspanden. Bergaf is een ander verhaal en daar werd de kou de grootste vijand van de Italiaan. We hebben je echter al verteld dat sommige renners beter tegen de kou kunnen dan anderen. Erik Breukink (foto onder), die vingerloze handschoenen en een wielermuts droeg, won uiteindelijk de etappe nadat hij Hampsten had ingehaald aan het einde van de afdaling naar Bormio.
De afdaling was zo ijskoud dat de Belg Johan Van der Velde, die als eerste de Gavia-top bereikte in een trui met korte mouwen, onderweg moest stoppen om zich op te warmen en vervolgens terug de klim op moest rijden op zoek naar warme kleding. Hij verloor 47 minuten. De leider, Franco Chioccioli, kwam in de volgende 5 minuten aan. Zijn gezicht zegt alles.
De Italiaan zou wel een winterjas zoals die van Siroko hebben kunnen gebruiken voor die 26 km vanaf de top naar Bormio. De Siroko K3 Gavia sport zonnebril met anti-condens lens zou hem geholpen hebben iets beter te zien in de afdaling en zou er geweldig uitgezien hebben in combinatie met de maglia rosa die hij die dag verloor aan Hampsten. De moed van de Amerikaan samen met een uitstekende planning van het team en de juiste uitrusting maakte hem de eerste en enige Amerikaan ooit die de Giro won. Kan de jonge Brandon McNulty de tweede worden om dit te bereiken door de editie van 2021 te winnen? Wie zal het zeggen. Wat we wel weten is dat de Gavia Pass dit jaar niet het kritieke punt zal zijn aangezien het niet langer deel uitmaakt van de corsa rosa, evenmin als de gevreesde klim die erop volgt.
De Mortirolo was een inspiratie om extra comfortabele fietsbroeken te maken, met een zachte, ademende zeem en lichte, stevige bretels die zorgen voor een goede pasvorm en die de fietsbroek op zijn plaats houden wanneer je op en van het zadel gaat en naar links en rechts beweegt, zoals wielrenners doen op beklimmingen als de Mortirolo. Een klim die even ruig als populair is, bezocht door wielertoeristen en wielerliefhebbers die zich langs de kant van de weg verzamelen om naar de Giro te kijken.
Voor de profs is het een nachtmerrie, zij hebben er een hekel aan. Als ze konden, zouden ze een andere nabijgelegen Alpenreus kiezen in plaats van de hellingen van de Mortirolo te moeten trotseren. Zoals sprinter Mark Cavendish zegt: “Het is barbaars, f**king barbaars – ongelooflijk steil en het gaat maar door en door. Als je mij drie woorden zou vragen om het samen te vatten, zou ik zeggen: steil, lang en vreselijk!”. Geraint Thomas voegt er aan toe: “Er zijn momenten op de Mortirolo dat je je afvraagt of er ooit een einde aan komt. Je bent zo langzaam aan het klimmen dat je Garmin automatisch op pauze gaat staan, in de veronderstelling dat je gestopt bent”
De waarheid is dat de Mortirolo een vrij recente beklimming is, aangezien deze voor het eerst aan de Monno-kant (de minder bekende helling) werd beklommen in de Giro van 1990. De extreem zware klim vanuit Mazzo werd het jaar daarop geopend en markeerde het begin van een hele reeks nieuwe beklimmingen die door wielerfans soms “geitenpaadjes” worden genoemd (L’Angliru, Zoncolan… overal waar de fantasie van het beton en de organisatoren gaat). In het geval van de Mortirolo zitten ze er niet ver naast, want voordat hij verhard werd, was het een weg die door herders werd gebruikt om hun vee naar de weiden te drijven.
Stel je de verbazing van de renners in 1991 eens voor toen zij de uitputtende beklimming van Mazzo trotseerden met een 42 tands klein kettingblad en een 24 tands groot achtertandwiel. Je moet veel bresaola della Valtellina eten om je spieren niet te laten barsten bij die tandwielverhoudingen. Ter vergelijking: de laatste keren dat de route is beklommen, gebruikten de renners een klein 34-tands kettingblad en een groot 30-tands achtertandwiel. Dus mocht je op een gegeven moment besluiten om het eens te proberen, zorg dan dat je de juiste versnellingen hebt en wees geduldig. De fiets verzet zich, de band schuurt tegen het ruwe wegdek, het lijkt alsof hij gewoon niet vooruit wil komen. Dit magnetisme wordt zwaartekracht genoemd.
Geiten lopen rond in de bergen en kiezen niet altijd dezelfde paden, en ook wonen niet alle herders in hetzelfde dorp en dus zijn er, naast de twee hierboven genoemde hellingen, nog andere opties voor beklimmingen. Een daarvan, vanaf Tovo di Sant’Agata, werd gedaan in de 2012 Giro. Deze klim is waarschijnlijk nog zwaarder dan die vanuit Mazzo, omdat de gemiddelde stijging hoger zou zijn als er niet 5 km van de top een paar kilometer afdaling was.
- Beklimming vanuit Monno: 12 km, stijging 1000 m, maximale hoogte 1852 meter, maximale helling 16%, gemiddelde helling 7,5%.
- Beklimming vanaf Mazzo: 12,2 km, stijging 1307 m, maximale hoogte 1852 meter, maximale helling 20%, gemiddelde helling 10,7%.
- Beklimming van Tovo Sant’Agata: 12,5 km, stijging 1323 m, maximale hoogte 1852 m, maximale helling 23%, gemiddelde helling 10,6%.
Halverwege de beklimming van Mazzo, op de Piaz de l’Acqua, staat een beeld ter nagedachtenis aan Marco Pantani en zijn verbluffende prestatie van 1994. Vijf jaar later bereidde Pantani zich voor op een nieuwe beklimming, maar hij werd gediskwalificeerd nadat uit een bloedtest bleek dat zijn hematocriet meer dan 50% bedroeg. De maffia was verantwoordelijk, zoals vele jaren later officieel werd bewezen. Il Pirata was beroofd.
Met nog twee etappes te gaan in de Giro van 1996, had de Spanjaard Abraham Olano de leiding genomen na een tijdrit. Er was “slechts” nog één wilde rit voordat Milaan werd bereikt: 250 km lang en 6000 hoogtemeters die begon bij de Passo della Mendola, verder ging bij de Passo del Tonale en eindigde bij de etappe van Gavia-Mortirolo, 30 km van de finish in Aprica. Olano hield vol tot de Mortirolo, waar hij uiteindelijk toegaf aan de zwaartekracht. Met meer dan 70 kg had hij geen schijn van kans tegen de Russen Tonkov en Ugrumov, en de Italianen Gotti en Zaina, die allen slechts iets meer dan 60 kg wogen. Hij verloor de Giro en behield de derde trede van het podium met slechts drie seconden. Dit jaar zullen noch Mortirolo, noch Gavia de kritieke punten van de corsa rosa zijn, maar de Zoncolan, Pordoi, San Bernardino, Giau…en andere grote klimmers van de Giro van 2021 zullen zeker hun plaats innemen.
