In een eerdere post hadden we het over de voordelen van specifieke fietsschoenen en over de verschillende modellen op de markt. De meeste daarvan vereisen het gebruik van specifieke pedalen en dat is waar we het in dit artikel over gaan hebben: verschillende soorten pedalen, klikpedalen én de voor- en nadelen.

Soorten fietspedalen

• Klikpedalen voor 2, 3 en 4 bouten
• Platte pedalen met optionele teenclips, beugels of riempjes
• Hybride pedalen en andere platte pedalen & klikpedaal combinaties

Klikpedalen

Deze pedalen zijn ontworpen voor gebruik met fietsschoenen, wat niet betekent dat je ze niet kunt gebruiken met gewone schoenen of sneakers; het zou echter oncomfortabel en onveilig zijn en je zou alle voordelen verliezen die de combinatie van pedalen + fietsschoenen biedt: 

• Meer controle en veiligheid. 
• Betere krachtoverbrenging. 
• Rondere pedaalslag.

Nadelen:

• Je moet specifieke schoenen kopen.
• Je moet oefenen in het snel en tijdig in- en uitklikken in alle omstandigheden. 
• Als het schoenplaatje of het pedaal vuil is, is het moeilijk in- en uitklikken.
• Je moet ze vooraf afstellen (het schoenplaatje op de schoen en het pedaal zelf) en af en toe onderhouden.

Platte pedalen

Het grootste voordeel is dat ze kunnen worden gebruikt met elk type normale schoen en met veel casual en off-road-fietsschoenen. Voor de veiligheid en het comfort mogen ze niet worden gebruikt in combinatie met racefietsschoenen of off-road schoenen, omdat hun zool geen goede grip op het pedaal biedt. 

Met platte pedalen verlies je de voordelen van klikpedalen, maar win je vrijheid voor je voeten en bespaar je geld omdat het onderhoud minimaal is en je, hoewel het wordt aanbevolen, geen specifieke schoenen hoeft te kopen.

Teenclips, beugels en bandjes komen steeds minder voor. Ze voorkomen dat de voet naar boven of naar voren glijdt en verbeteren de krachtoverbrenging bij het trappen. Ze zijn niet compatibel met alle typen platte pedalen en in het geval van teenclips en beugels is enige oefening nodig om de voet erin en eruit te krijgen; teenclips vereisen niet zoveel ervaring of vaardigheid. 

Hybride pedalen en andere platte pedalen & klikcombinaties

Een combinatie van platte en klikpedalen op basis van een 2-bouts schoenplaatjes systeem (meestal SPD en Crankbrothers) of platte pedalen met magnetische schoenplaatjes (Magped). Sommige modellen hebben een plat pedaal aan de ene kant en een klikpedaal aan de andere kant. Er zijn ook klikpedalen met grote platforms waarmee je comfortabel met normale schoenen of sneakers kunt trappen.

Hun grootste voordeel is hun veelzijdigheid, maar ze zijn niet zo efficiënt en licht als klikpedalen, noch hebben ze zoveel grip als platformpedalen. Daar staat tegenover dat ze een goede manier zijn om te leren in- en uitklikken als je overstapt op klikpedalen.

Klikpedalen

Binnen de klik,- en hybride pedalen zijn er verschillende schoenplaat-pedaalsystemen en ze kunnen worden gegroepeerd per discipline of per aantal bouten. Schoenplaatsystemen met 2 bouten kunnen zowel voor racefietsen als voor off-road fietsen worden gebruikt en hoewel schoenplaatsystemen met 4 en 3 bouten exclusief lijken voor racefietsen, kunnen ze ook worden gebruikt voor gravel. Er zijn zelfs mountainbikers zoals Victor Koretzky die klikpedalen voor hun racefiets gebruiken in bepaalde omstandigheden.

2-bouts bevestigingssystemen

De populairste zijn:

• Shimano SPD
• Crankbrothers
• Time

Alle drie zijn geschikt voor elke schoen met twee gaten in de zool, maar ze zijn niet compatibel met elkaar. Merken als Look, Xpedo, Ritchey of Bontrager hebben pedalen die compatibel zijn met Shimano schoenplaatjes, maar hun eigen schoenplaatjes werken beter dan die van het Japanse merk.

Shimano SPD – voordelen:

• Weerstand en duurzaamheid
• Ruime keuze
• Aanpassing van speling van de schoenplaat

Shimano SPD – nadelen:

• Gewicht
• Beperkte speling van de schoenplaat (speling van de schoenplaat of pedaal is wanneer de schoenplaat vrij naar binnen of naar buiten draait terwijl hij in het pedaal is vastgeklikt). Dit betekent dat de schoenplaat correct moet worden afgesteld om ongemak en letsel te voorkomen.
• Als het inklikgebied of de schoenplaat vol zit met modder, stenen enz. wordt het in- en uitklikken bemoeilijkt.

Crankbrothers – voordelen:

• Eenvoudig in te klikken
• 4-zijdig inklikbaar ontwerp 
• Verhoogde speling van de schoenplaat (van 0 tot 15 graden)
• Werkt beter in modder

Crankbrothers – nadelen:

• Kortere levensduur
• Geen aanpassing van de speling van de schoenplaat
• De speling van de schoenplaat geeft het gevoel dat je niet ingeklikt bent
• Bij modellen zonder of met weinig platform is het inklikken ingewikkelder

Time – voordelen:

• Meer speling op de schoenplaat (10 tot 17 graden).
• Zijdelingse beweging. De voet kan iets naar de zijkant van het pedaal bewegen. Zeer geschikt voor fietsers met knieproblemen.
• Uitstekend in modder, sneeuw, ijs, enz.
• Zeer goede kwaliteit-prijs-gewicht verhouding

Time – nadelen:

• Zijwaartse beweging en hoge spelingshoek zijn een nadeel als je graag stevig aan het pedaal vastzit.
• Grotere stapelhoogte (afstand van het midden van de as tot de schoenzool). Hoe korter de afstand, hoe beter de krachtoverbrenging.

3- en 4-bouts kliksystemen

De meest gebruikte zijn:

• Look
• Shimano SPD-SL
• Time
• Speedplay

De eerste 3 opties zijn ontworpen voor schoenplaatsystemen met 3 bouten en zijn niet compatibel met elkaar. Speedplay is het enige systeem met een 4-bouts schoenplaatontwerp. Er zijn weinig modellen schoenen met specifieke zolen voor Speedplay, daarom bevatten de schoenplaatjes van deze pedalen een adapter voor schoenen met 3 gaten. 

Look en Shimano SPD-SL systemen lijken erg op elkaar met vergelijkbare voor- en nadelen.

Look en Shimano SPD-SL – voordelen:

• Ruime keuze aan kwaliteit, materialen en prijzen
• 3 soorten schoenplaten met verschillende speling van de schoenplaat
• Weinig onderhoud
• Langere levensduur van de pedalen
• Beste prijs-kwaliteitverhouding

Look en Shimano SPD-SL – nadelen:

• Geringe verstelmogelijkheden
• Kortere levensduur van schoenplaatjes
• Lastiger om mee te lopen

Time – voordelen:

• Minder gewicht en kleiner
• Makkelijker om mee te lopen
• Meer opties voor schoenplaat- en pedaalafstelling
• Minder hoogte (kortere afstand tussen het midden van de as en de schoenzool

Time  – nadelen:

• Prijs
• Schoenplaatjes slijten snel

Speedplay – voordelen:

• Dubbelzijdig inklikbaar
• Verhoogde speling van de schoenplaat (0 tot 15 graden)
• Zijdelingse aanpassing van de schoenplaat
• Goed voor fietsers met knieproblemen
• Verminderde hoogte, zelfs bij gebruik van de 3-bouts schoenplaatadapter

Speedplay – nadelen:

• Prijs
• Meer onderhoud aan pedalen en schoenplaten
• Beperkte verscheidenheid aan 4-bouts schoenplaatsystemen
• Meer speling van de schoenplaat en zijwaartse beweging vereisen meer tijd voor het afstellen van de schoenplaat.

Al deze informatie kan overweldigend zijn als je net begint met fietsen, maar het is ook heel belangrijk. Via de pedalen brengen we immers kracht over en ze vormen ook een van de drie contactpunten van ons lichaam met de fiets. Daarom is de keuze van de pedalen die het best bij je passen van het grootste belang, niet alleen om je prestaties te verbeteren, maar ook om comfortabel en veilig te fietsen.