Op de Zomerspelen van 2024 kunnen we wielerevenementen zien in de volgende vier categorieën: wegwielrennen, baanwielrennen, mountainbiken en BMX. Binnen elk van deze categorieën zijn er verschillende disciplines en competities. Laten we ze allemaal eens nader bekijken.
Wegwielrennen
Evenementen: Wegwielrennen is op de Olympische Spelen verdeeld in twee soorten evenementen: de wegwedstrijd en de individuele tijdrit.
Beschrijving: Wegwedstrijden worden gehouden op stedelijke of semi-stedelijke circuits, terwijl tijdritten races tegen de klok zijn op een aangewezen parcours. Bij wegwedstrijden worden normale racefietsen gebruikt, terwijl bij de tijdrit specifieke tijdritfietsen meestal de beste keuze zijn vanwege de aerodynamische voordelen, hoewel het ook mogelijk is om op een normale racefiets deel te nemen.
Iedereen die professioneel wielrennen kijkt, zal merken dat de wegwedstrijdcompetitie een beetje verschilt van de gebruikelijke. Ten eerste zijn de teams (in dit geval landen) kleiner: maximaal 4 renners per land. Dit betekent dat het ingewikkelder is om de race te controleren. Ten tweede verschillen de selectiecriteria voor de renners per land. De overgrote meerderheid verdient hun plek op basis van resultaten, maar in sommige gevallen is het een beslissing van de wielercoaches op basis van de fitheid en beschikbaarheid van de renners. En ten derde zijn er geen oortjes als communicatiesysteem tussen de coach in de auto en de renners. Dit betekent dat er meer geïmproviseerd moet worden, de race onvoorspelbaar is, de topfavorieten elkaar nauwlettend in de gaten houden, er zelfs concurrentie is tussen teamgenoten, allianties met andere landen worden gevormd (voor puur persoonlijk gewin of omdat sommige renners buiten de Olympische Spelen teamgenoten zijn), en zelfs totale verrassingen zoals in de vrouwenwegwedstrijd in Tokio, waar de tweede geplaatste renner haar armen omhoog stak omdat ze dacht dat ze had gewonnen, niet wetende dat de overlevende van de initiële ontsnapping, Anna Kiesenhofer, al voor haar de finish had bereikt.
Laatste Gouden Medaillewinnaars:
Wegwedstrijd, mannen: Richard Carapaz (Ecuador)
Wegwedstrijd, vrouwen: Anna Kiesenhofer (Oostenrijk)
Tijdrit, mannen: Primož Roglič (Slovenië)
Tijdrit, vrouwen: Annemiek van Vleuten (Nederland)
Baanwielrennen
Evenementen: Individuele sprint, teamsprint, keirin, ploegenachtervolging, omnium en madison, zowel voor mannen als vrouwen.
Beschrijving: Alle competities worden gehouden in een velodroom, waarbij gebruik wordt gemaakt van fietsen met één versnelling en zonder gewone remmen (coaster brakes zijn hier de enige optie). Onder de deelnemers zijn er twee groepen of typen wielrenners, zowel bij de mannen- als vrouwencompetities: renners die deelnemen aan sprint (individueel en team) en keirin, en duurrenners die deelnemen aan omnium en madison-evenementen. Bij de ploegenachtervolging zijn er ook duurrenners en soms enkele sprinters, maar dat is niet gebruikelijk.
De fysieke kenmerken van renners in deze twee groepen zijn totaal verschillend. Degenen die meedoen aan snelheidstrials en -competities hebben duidelijker ontwikkelde spieren, zowel in het boven- als vooral in het onderlichaam. De focus ligt op explosiviteit, acceleratie en snelheid over korte periodes. Aan de andere kant lijken duurrenners meer op wat we bij wegwielrennen zien. Bovendien nemen verschillende mannelijke en vrouwelijke renners uit de endurance-evenementen op de baan ook deel aan wegwielrenevenementen.
Individuele sprint: Twee renners nemen het tegen elkaar op in een race van drie rondes met een tactische start en een explosieve eindsprint.
Teamsprint: Teams van drie renners (mannen) strijden in een tijdrit van drie rondes, waarbij elke renner één ronde leidt.
Keirin: 6 renners volgen een motorfiets voor 3 rondes op een gecontroleerde snelheid die kan oplopen tot 50 km/u. Op dat punt trekt de “derny” zich terug en de 6 renners strijden nog 3 rondes om als eerste te finishen.
Ploegenachtervolging: Teams van vier renners strijden in een 4 km tijdrit, startend vanaf tegenovergestelde zijden van de baan. Het team dat de afstand in de kortste tijd aflegt of het andere team inhaalt, wint.
Omnium: Een meerkamp (scratch, tempowedstrijd, afvalkoers en puntenkoers) op één dag. Renners verzamelen punten in elke race en de eindresultaten van de totale punten bepalen de winnaar.
Madison: Teams van twee renners strijden in een langeafstand estafetterace (50 km voor mannen, 30 km voor vrouwen), met punten die worden toegekend bij sprints elke 10 rondes. Punten kunnen ook worden verdiend door het peloton te dubbelen.
Laatste Gouden Medaillewinnaars:
Individuele sprint, mannen: Harrie Lavreysen (Nederland)
Individuele sprint, vrouwen: Kelsey Mitchell (Canada)
Teamsprint, mannen: Nederland (Roy van den Berg, Harrie Lavreysen, Jeffrey Hoogland en reserve, Matthijs Büchli)
Teamsprint, vrouwen: China (Bao Shanju en Zhong Tianshi)
Ploegenachtervolging, mannen: Italië (Simone Consonni, Filippo Ganna, Francesco Lamon en Jonathan Milan)
Ploegenachtervolging, vrouwen: Duitsland (Franziska Brauße, Lisa Brennauer, Lisa Klein en Mieke Kröger)
Keirin, mannen: Jason Kenny (Verenigd Koninkrijk)
Keirin, vrouwen: Shanne Braspennincx (Nederland)
Madison, mannen: Denemarken (Lasse Norman Hansen en Michael Mørkøv)
Madison, vrouwen: Verenigd Koninkrijk (Katie Archibald en Laura Kenny)
Omnium, mannen: Matthew Walls (Verenigd Koninkrijk)
Omnium, vrouwen: Jennifer Valente (VS)
Mountainbiken (MTB)
Evenement: Cross-country (XCO) voor zowel mannen als vrouwen.
Beschrijving: De race wordt gereden op full-suspension mountainbikes, hoewel fietsen met alleen voorvering ook gebruikt kunnen worden. Het wordt gehouden in natuurlijke omgevingen, maar het circuit bevat veel speciaal aangelegde delen, met beklimmingen, afdalingen, technisch uitdagende gebieden en extra obstakels om niet alleen het uithoudingsvermogen, maar ook de technische vaardigheden van de renners te testen.
Elk land krijgt 1 of 2 plekken voor MTB-renners, afhankelijk van de positie van het land in de ranglijst. Vervolgens stelt elke federatie de selectiecriteria vast voor het toekennen van de plekken in de competitie. Over het algemeen wordt de selectie gemaakt op basis van criteria zoals de behaalde resultaten in de eerste Wereldbekerwedstrijden, maar er is altijd ruimte voor uitzonderingen.
Laatste Gouden Medaillewinnaars:
Mannen: Thomas Pidcock (Verenigd Koninkrijk)
Vrouwen: Jolanda Neff (Zwitserland)
BMX
Evenementen: BMX Racing en BMX Freestyle, voor zowel mannen als vrouwen.
BMX Racing: Dit wordt gedaan op 20″ BMX-fietsen. Dit zijn zeer korte races waarbij de atleten bovenaan een helling beginnen, die ze al trappend en door de zwaartekracht afdalend volbrengen. De baan is gemaakt van verdichte grond en heeft bochten van 180 graden met series van hobbels die sprongen en manoeuvres vereisen om de hoogst mogelijke snelheid te behouden.
Eerst vinden de kwalificatierondes plaats. Elke rijder neemt deel aan drie heats van 8 rijders en krijgt punten op basis van hun eindpositie. Het doel is om zo min mogelijk punten te scoren, dus de eerste krijgt 1 punt, de tweede krijgt 2 en zo verder.
De top 12 rijders gaan door naar de halve finales, terwijl degenen die als 13e tot 20e eindigen een laatste kans krijgen in een heat waarvan de beste vier ook doorgaan naar de halve finales. De halve finales worden ook in drie rondes gereden, waarbij ze proberen de laagste score te behalen. De eerste 8 rijders gaan door naar de finale, die uit één enkele heat bestaat. De winnaar van deze laatste ronde wint goud.
BMX Freestyle: Dit evenement vindt plaats in een bikepark met verschillende ramps en obstakels. Rijders voeren trucjes en acrobatiek uit gedurende 60 seconden om een score tussen 0 en 100 te behalen, toegekend door de technische jury op basis van verschillende parameters zoals moeilijkheidsgraad van de truc, variëteit, creativiteit, flow, uitvoering, amplitude, risico en stijl.
De BMX-freestylefietsen verschillen van die van het racing-evenement, zodat rijders verschillende trucjes, sprongen en routines kunnen uitvoeren.
Eerst is er een kwalificatiefase waarbij elke rijder twee rondes heeft om trucjes uit te voeren in het bikepark. De uiteindelijke score is het gemiddelde van beide rondes. Negen rijders met de beste scores gaan door naar de finales. In de finale zijn er ook twee rondes, maar alleen de beste wordt meegeteld voor de eindrangschikking. Degene die de hoogste score behaalt, wint de gouden medaille.
Laatste Gouden Medaillewinnaars:
Racing, mannen: Niek Kimmann (Nederland)
Racing, vrouwen: Bethany Shriever (Verenigd Koninkrijk)
Freestyle, mannen: Logan Martin (Australië)
Freestyle, vrouwen: Charlotte Worthington (Verenigd Koninkrijk)
De Olympische Spelen omvatten maar liefst 22 wielerevenementen, waarbij 514 wielrenners strijden om 66 medailles. Voor wielrenners van alle disciplines is dit een bijzonder belangrijk evenement. Voor wegwielrenners is het echter vaak een “secundair” doel waarvoor ze zich niet specifiek voorbereiden. Toch zullen degenen die erin slagen een gouden medaille te winnen dit waarschijnlijk anders ervaren, vooral als het de grootste overwinning van hun carrière is (al zouden ze die stiekem misschien inruilen voor een zege in de Tour de France of een Wereldkampioenschap). Voor baanwielrenners, de zogenaamde pistards, ligt dit heel anders. Een Olympische medaille betekent alles voor hen en ze bereiden zich specifiek voor op elke Olympische cyclus, aangezien het hun carrière kan maken of breken. Wil je de kalender van alle wielerevenementen bekijken? Ga dan naar de officiële website van de Olympische Spelen of klik hier.
