Geometria nie jest zazwyczaj pierwszą rzeczą, na którą patrzymy przy wyborze roweru. To błąd, gdyż jest jednym z najważniejszych aspektów, wpływa na osiągi, komfort jazdy i prowadzenie roweru. Mówimy tu o takich parametrach jak kąt główki ramy, długość główki ramy, wysokość suportu, reach (pozioma odległość od osi suportu do mostka) i stack (wysokość mostka względem pedałów). Wszystkie one wpływają na to, jak ciężar kolarza jest rozłożony na rowerze, jak jednoślad zachowuje się na zakrętach, jaka jest jego stabilność przy dużych prędkościach, łatwość manewrowania i wygoda jazdy. Przyjrzyjmy się im bardziej szczegółowo:
Kąt główki ramy (ang. head tube angle)
Mierzy nachylenie rury ramy łączącej kierownicę z widelcem w stosunku do podłoża. Im większy kąt, tym rower będzie szybszy, dynamiczny i zwrotny z przodu, ale zarazem mniej stabilny i mniej wygodny. To rozwiązanie idealne podczas zawodów i na bardziej wymagających terenach. Z kolei im niższy kąt, tym rower jest bardziej stabilny i wygodny, ale mniej zwrotny i responsywny. Idealny do swobodnej, rekreacyjnej jazdy.
Rowery szosowe mają zwykle kąt główki ramy w okolicach 70-73°, co pozwala kolarzowi nachylić się nad kierownicą, szybko przyspieszać i być skutecznym na podjazdach. Rowery zjazdowe mają z kolei kąty około 63°, aby zapewnić stabilność na zjazdach i trudnych terenach oraz uniknąć “latania” nad kierownicą.
Długość główki ramy (ang. head tube length)
Jest to rozmiar główki ramy wspomnianej powyżej i ma znaczący wpływ na inny z pomiarów omawianych poniżej: stack. Duga główka ramy spowoduje, że kierownica będzie umieszczona wyżej, a postawa kolarza bardziej zrelaksowana. Jest to szczególnie zauważalne w rowerze szosowym z długim dolnym suportem. Z drugiej strony, rowery do jazdy na czas mają wyjątkowo krótkie główki ramy, aby poprawić aerodynamikę jazdy.
Główki ramy nie da się skrócić, ale można ją delikatnie wydłużyć poprzez dodanie podkładek pod mostek. Nie jest to zalecane, ale jeśli rura widelca nie była przycinana, można to zrobić.
Wyprzedzenie osi, czyli trail i offset
Te dwa pomiary są ze sobą powiązane. Trail to odległości punktu styku opony z podłożem od przedłużenia osi główki ramy. Pomiar ten wyznaczany jest przez nachylenie i długość główki ramy.
Offset, czyli właśnie wyprzedzenie, to odległość osi przedniej piasty od przedłużenia osi główki ramy. Jest on często używany do zmniejszenia lub zwiększenia trailu bez zmiany kąta główki ramy, a także do zmiany rozstawu osi. Zwiększenie offsetu zmniejsza trail i odwrotnie.
Oba wymiary wpływają na prowadzenie i zwrotność roweru. Większy trail sprawia, że rower jest bardziej stabilny przy większych prędkościach, ale mniej zwrotny przy mniejszych. Mniejszy trail sprawia, że rower jest bardziej zwrotny i łatwiejszy w manewrowaniu z przodu, ale również bardziej wrażliwy przy dużych prędkościach.
Długość górnej rury (ang. top tube length)
Pomiar ten określa długość rury, mierzona wzdłuż, od przecięcia z główką ramy do przecięcia z rurą podsiodłową. Mamy dwa rodzaje pomiarów: Rzeczywista długość rury (actual top tube length) oraz efektywna długość rury (effective top tube length), który wyznacza poziomą linię od osi główki ramy do osi rury podsiodłowej. Ten pierwszy był najczęściej stosowany w rowerach przed pojawieniem się sloopingu, czyli opadania górnej rury ku tyłowi. Obecnie dużo istotniejszy jest drugi pomiar, a także reach, który omówimy za chwilę.
Ogólnie rzecz biorąc, rower z krótszą górną rurą będzie bardziej zwrotny i łatwiejszy w manewrowaniu, natomiast rower z dłuższą górną rurą będzie bardziej stabilny i wygodny na dłuższych dystansach.
Reach, czyli pozioma odległość od osi suportu do mostka
Reach, czyli zasięg to długość mierzona w poziomie od osi suportu do mostka. Ten pomiar wpływa na odległość pomiędzy siodełkiem a kierownicą, a przede wszystkim na pozycję rowerzysty. Dłuższy reach oznacza zazwyczaj, że rowerzysta jest rozciągnięty lub nachylony, podczas gdy krótszy sprawia, że rowerzysta jest wyprostowany, w zwartej pozycji podczas jazdy.
Stack, czyli wysokość mostka względem pedałów
Ten pomiar to odległość między tymi samymi punktami co reach, ale w pionie. Odnosi się do wysokości mostka względem suportu. Jest to rzeczywista wysokość ramy i wyższy stack oznacza, że rowerzysta jest bardziej wyprostowany, podczas gdy niższy sprawia, że rowerzysta jedzie w bardziej aerodynamicznej pozycji.
Stack może być wydłużony za pomocą podkładek lub zmniejszony poprzez obniżenie wspornika kierownicy.
Kąt rury podsiodłowej (ang. seat tube angle)
Kąt ten mierzy nachylenie rury podsiodłowej w stosunku do podłoża. Większy kąt sprawia, że pedałowanie jest bardziej sprawne i wydajne. Pozycja kolarza jest nachylona do przodu, co staje się szczególnie widoczne na stromych podjazdach. Z kolei mniejszy kąt sprawia, że pozycja kolarza jest bardziej odchylona do tyłu, co poprawia komfort na dłuższych dystansach. Zapewnia również stabilność i kontrolę na zjazdach poprzez przeniesienie ciężaru na tył.
Baza kół lub rozstaw osi (ang. wheelbase)
Jest to odległość pomiędzy osiami przedniego i tylnego koła. Wpływa ona głównie na stabilność i zwrotność roweru. Krótki rozstaw osi sprawia, że rower jest bardziej zwrotny i łatwiejszy w manewrowaniu, ale może też sprawić, że będzie bardziej wrażliwy i mniej stabilny przy dużych prędkościach. Dłuższy rozstaw osi zapewnia większy komfort i większą stabilność, co korzystnie wpływa na szybkość i kontrolę na nierównym terenie, ale również pogarsza sterowność.
Długość tylnego trójkąta (ang. chainstay length)
Pozioma odległość od osi suportu do osi tylnego koła. Krótszy łańcuch poprawia efektywność pedałowania, ponieważ rama jest sztywniejsza, a przyłożona siła jest lepiej przenoszona. Poprawia również trakcję tylnego koła poprzez przemieszczanie ciężaru na tylne koło. Wszystko to sprawia, że rower jest bardziej responsywny, lepiej przyspiesza, jest bardziej zwinny i łatwiejszy w manewrowaniu na płaskim terenie i na podjazdach.
Z kolei dłuższy łańcuch zapewnia większą stabilność i kontrolę podczas zjazdów. I większą wygodę dzięki amortyzacji zębatek.
Wysokość suportu (ang. BB height)
Odległość od podłoża do dolnego suportu. Wpływa głównie na stabilność roweru i jego prowadzenie na zakrętach, a także na sprawne omijanie przeszkód. Wpływa również na położenie środka ciężkości i efektywność pedałowania.
Niższy suport zapewnia bardziej stabilną pozycję, zwłaszcza podczas pokonywania zakrętów, natomiast wyższy sprawia, że rower jest mniej stabilny.
Jak widać, geometria ma znaczący wpływ na zachowanie i prowadzenie roweru. Opisane powyżej podstawowe pojęcia obejmują wszystkie rodzaje rowerów, ale należy pamiętać, że w ramach poszczególnych rodzajów kolarstwa istnieją różne geometrie. W kolarstwie szosowym mamy klasyczne modele wyścigowe, ale też inne, przeznaczone do jazdy rekreacyjnej. To samo dotyczy kolarstwa górskiego, gdzie możemy znaleźć zarówno rowery bardzo specyficzne, takie jak rowery zjazdowe typu downhill oraz rowery wielofunkcyjne, takie jak rowery trailowe.
Tak więc pierwszą rzeczą, o której należy pomyśleć, jest to, do czego zamierzasz go używać, po jakim terenie zamierzasz jeździć i jakie są Twoje osobiste preferencje. Jeśli nie masz jasności, zasięgnij porady profesjonalisty i poszukaj modeli testowych. Aby wybrać odpowiedni rozmiar roweru, ważne jest, aby spojrzeć na reach i stack. Pozostałe pomiary wpływają głównie na zachowanie i prowadzenie roweru.
Geometria roweru powinna być wyważona, aby zapewnić dobre połączenie stabilności, prowadzenia i komfortu. Istnieją jednak dyscypliny, które wymagają specyficznej geometrii poprzez poświęcenie niektórych cech w celu uzyskania przewagi w innych. Praktycznie niemożliwe jest posiadanie roweru, który doskonale sprawdzi się na wszystkich terenach i we wszystkich okolicznościach.
