De juiste bandenspanning voor je fietsbanden: een handleiding voor beginners

Of je nu op een mountainbike, racefiets, gravelbike of stadsfiets rijdt, een van de meest gemaakte fouten bij het fietsen is het niet op de juiste spanning hebben van de banden. Soms door overmaat, omdat we denken dat we met veel druk sneller fietsen, of door de misvatting dat banden luchtdicht zijn en alleen lucht verliezen als we een lekke band krijgen. Dit is niet het geval. Keiharde banden betekenen niet altijd een hogere snelheid en om veiligheidsredenen moet je altijd controleren of ze de juiste spanning hebben, afhankelijk van onder andere het gewicht van de fietser en de breedte van het wiel. Maar laten we niet op de zaken vooruitlopen en beginnen met de basis: 

De basics

Om de bandenspanning te meten heb je een pomp nodig met een manometer of, beter nog, een aparte analoge of digitale manometer, aangezien veel pompen niet 100% nauwkeurig zijn omdat ze de druk in de pomp meten en niet in de band. 

De twee meest gebruikte eenheden voor drukmeting zijn: PSI en bar. Wij gebruiken altijd PSI. Hieronder vindt je een omrekentabel voor beide eenheden:

Op alle banden staat het spanningsbereik of de maximale spanning die door de fabrikant wordt aanbevolen (in PSI en/of bar), vermeld op de zijwand en/of de velg. Om veiligheidsredenen zijn de aanbevelingen meestal vrij restrictief, maar het is toch raadzaam ze op te volgen om problemen te vermijden.

Als er geen informatie op de zijwand en/of velg staat, zijn hier de aanbevolen spanningen voor een fietser die 70 kg weegt:

SOORT FIETS	BANDBREEDTE	MET CLINCHER VOORBAND	MET CLINCHER ACHTERBAND	MET TUBELESS VOORBAND	MET TUBELESS ACHTERBAND
Racefiets	25 MM	90 PSI	93 PSI	80 PSI	83 PSI
Stads/hybride fiets	35 MM	50 PSI	55 PSI	38 PSI	40 PSI
Gravelbike	35 MM	48 PSI	50 PSI	36 PSI	38 PSI
MTB 29”	2.1”	36 PSI	38 PSI	26 PSI	28 PSI

Deze cijfers zijn bij benadering. De optimale druk hangt af van verschillende factoren die we hieronder zullen bespreken.

Factoren die de optimale bandenspanning beïnvloeden

Hoewel er meer zijn, zullen we ons in zes hoofdzaken verdiepen:

1. Bandbreedte
2. Buitenband
3. Tubeless systeem
4. Gewicht van de fietser + uitrusting/bagage en de verdeling ervan
5. Terrein
6. Weer en temperatuur

Bandbreedte

Hoe breder de band, hoe minder druk er nodig is. Laten we het even kort uitleggen: Druk is een maat voor de kracht die door een gewicht op een oppervlak wordt uitgeoefend. In dit geval is dat de lucht in de binnenband of band. Als je het oppervlak vergroot (bredere band), heb je minder druk nodig (de kracht van de lucht binnenin die naar buiten duwt) om de band goed op de velg te laten passen, wat natuurlijk het belangrijkste is.  

Dit betekent dat als je van 25 naar 28 mm gaat op de racefiets of van 2,1″ naar 2,3″ op je MTB, je minder PSI nodig hebt. Maar hoeveel minder? Er is geen exact getal, maar ergens rond de 10% minder dan de ideale druk.

Buitenband

Banden met een omhulsel van materialen zoals katoen of banden met een hoge TPI wegen minder en zijn soepeler en sneller. Banden met een lage TPI zijn zwaarder, stijver en trager, maar gaan langer mee en zijn beter bestand tegen lekrijden. Logischerwijs kun je je voorstellen dat een band met een hoge TPI beter presteert en minder lek gaat bij meer druk. Aan de andere kant kun je met een lage TPI de PSI verlagen om meer tractie of demping te krijgen zonder het risico op lekrijden.

Tubeless systeem

Met tubeless banden kun je een lagere luchtdruk gebruiken voor meer grip en comfort, zonder je zorgen te maken over lekke banden. Je vermijdt ook de wrijving tussen de binnenband en de band, wat bij dezelfde PSI een tubeless band sneller maakt.

Gewicht van de fietser + uitrusting/bagage en de verdeling ervan

Je hoeft geen natuurkundige te zijn om te begrijpen dat ons gewicht, en alles wat we op de fiets vervoeren, een belangrijke factor is bij het vinden van de optimale bandenspanning. Hoe zwaarder de fietser, hoe hoger de bandenspanning moet zijn. Voor ongeveer elke 5 kilo gewicht, moet je 2 PSI toevoegen of aftrekken voor racefietsen en 1 voor MTB, hybride en gravel fietsen, maar altijd binnen de minimale en maximale waarden die door de fabrikant worden aanbevolen.

De houding van de fietser zorgt er ook voor dat het achterwiel ongeveer 60-70% van het totale gewicht draagt. Zorg er daarom voor dat je de voorbandenspanning lager laat zijn dan de achterbandenspanning. Die moet ongeveer 2-3 PSI lager zijn, maar dat hangt ook af van je positie, discipline en rijstijl.

Terrein

Op verharde, rechte wegen kan de druk zo hoog zijn als onze band en ons gewicht aangeven. Het probleem is dat perfect gladde wegen niet zo gebruikelijk zijn. Als we niet elke hobbel willen voelen en dus aan efficiëntie en comfort willen inboeten, is het beter om tussen 90-100 PSI te rijden. Zo is de band sneller en comfortabeler omdat hij de hobbels en kleine trillingen beter opvangt, en heb je meer grip in de bochten.

Voor een MTB of gravelbike is het lastiger, omdat het terrein erg gevarieerd kan zijn. We raden aan om het gewoon te proberen. Het is beter om met meer druk te beginnen, zodat je die later kunt verminderen, om te zien hoe het aanvoelt en om te leren hoeveel PSI elk terrein vereist. Het gaat erom een evenwicht te vinden tussen het voorkomen van lekrijden, voldoende grip en comfortabel rijden zonder aan snelheid in te boeten.

Weer en temperatuur

Je weet waarschijnlijk al dat je in natte omstandigheden de bandenspanning een beetje moet verlagen, maar overdrijf het niet. 2-3 PSI is genoeg, als je al de juiste spanning had voor je band, gewicht en terrein. Als je overdrijft, kan de band onstabiel worden en grip verliezen in plaats van winnen. Bovendien neemt het risico op lekrijden toe, vooral bij clincherbanden.

In de modder is een loopvlakprofiel met hoge, dikke en ver uit elkaar geplaatste nokken even belangrijk als verlaging van de bandenspanning.

Ook de temperatuur speelt hier een belangrijke rol. Vooral wanneer er extreme verschillen zijn tussen binnen en buiten. Hoe warmer het wordt, hoe hoger de druk wordt, en omgekeerd. Voor elke 5 °C of 10 °F win of verlies je 1 PSI. Als je de banden thuis oppompt bij 21,1 °C of 70 °F en het is buiten 0 °C of 32 °F, zullen de banden ongeveer 4 PSI verliezen.

5 van deze 6 factoren vindt je in deze online calculator van Sram die je helpt de optimale bandenspanning te vinden.

Hoe de bandenspanning je prestaties beïnvloedt 

Een verkeerde bandenspanning, te hoog of te laag, kan leiden tot slechte prestaties van de band op het gebied van grip, comfort, rolweerstand en lekke banden. Aangezien banden de enige punten van contact met de grond zijn, worden deze slechte prestaties inherent doorgegeven aan de fiets en de fietser. 

We hebben het hier al over gehad, maar kort samengevat zijn dit de voor- en nadelen van lage of hoge druk:

Lage druk 

• Voordelen
  • Betere tractie
  • Meer grip
  • Meer comfort
  • Minder rolweerstand op hobbelig terrein
• Nadelen
  • Meer kans op een platte band bij clincherbanden
  • Meer slijtage
  • Meer rolweerstand op asfalt en eenvoudig terrein

Hoge druk

• Voordelen
  • Minder lekke banden
  • Minder slijtage
  • Minder rolweerstand op asfalt of eenvoudig terrein
• Nadelen
  • Minder grip en tractie
  • Minder comfort
  • Verlies van energie op onregelmatig terrein

Elke fietser moet de optimale druk vinden om het evenwicht te vinden tussen grip, comfort, rolweerstand en lekbestendigheid. Als we één aspect prioriteit geven, verliezen we op de andere. En hoewel banden, velgen en alle fietsuitrusting voortdurend evolueren en prestaties bieden die enkele jaren geleden nog ondenkbaar waren, speelt de bandenspanning nog steeds een sleutelrol. We kunnen en moeten allemaal experimenteren met verschillende bandenspanningen in verschillende omstandigheden. Trial and error, want lucht is gratis.